European championships 2008-46

ΠΩΣ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΥΠΟΒΟΗΘΑ ΤΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ

Έχετε αναρωτηθεί για ποιο λόγο ακούμε μουσική όταν τρέχουμε; Μήπως είναι ένας εύκολος τρόπος να κυλάει ευχάριστα η ώρα της προπόνησης ή συνδέεται και με άλλα βαθύτερα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης; Μια έρευνα για τη συμβολή της μουσικής στις αθλητικές επιδόσεις (Καραγιώργης & Terry, 1997), ανέδειξε 4 βασικούς τρόπους με τους οποίους η μουσική μπορεί να υποβοηθήσει τις επιδόσεις στα αθλήματα και την άσκηση.




Πρώτον, κατά τη διάρκεια της υπομέγιστης επαναληπτικής άσκησης, όπως π.χ. το τρέξιμο, η μουσική μπορεί να περιορίσει την προσοχή του αθλητή και κατά συνέπεια, να την αποσπάσει από το αίσθημα της κόπωσης. Αυτή είναι μια τεχνική την οποία πολλοί μαραθωνοδρόμοι και τριαθλητές αναφέρουν ως διαχωρισμό, δηλαδή εστίαση της προσοχής σε ερεθίσματα που δεν σχετίζονται με το έργο (σ.τ.μ. την αθλητική προσπάθεια), όπως για παράδειγμα ερεθίσματα από τον περιβάλλοντα χώρο ή αριθμητικές πράξεις με το μυαλό.Ο αποτελεσματικός διαχωρισμός τείνει να προάγει μια κατάσταση θετικής διάθεσης με αποφυγή των σκέψεων που σχετίζονται με τον παράγοντα - κόπωση.



Δεύτερον, η μουσική μεταβάλλει τα επίπεδα διέγερσης και επομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα είδος διεγερτικού προ του αγώνα ή ως ηρεμιστικό για να καταπραΰνει αγχωμένους αθλητές (βλ. Καραγιώργης, Drew & Terry, 1996).



Τρίτον, η μουσική είναι ευεργετική, επειδή υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ του μουσικού ρυθμού και της ανθρώπινης κίνησης, ως εκ τούτου, ο συγχρονισμός μουσικής και άσκησης παγίως καταδεικνύει αυξημένα επίπεδα απόδοσης έργου στους συμμετέχοντες στην άσκηση (βλ. Καραγιώργης & Terry, 1997, ανασκόπηση).



Τέταρτον, ως συνέχεια του προηγούμενου σημείου, οι ρυθμικές ιδιότητες της μουσικής επίσης μιμούνται πρότυπες φόρμες σωματικών δεξιοτήτων, επομένως, η μουσική μπορεί να βελτιώσει τις κινητικές δεξιότητες και να δημιουργήσει καλύτερο μαθησιακό περιβάλλον.



Επιλέγοντας τη ¨σωστή¨ μουσική Η πρόσφατη εργασία μας (Καραγιώργης, Terry & Lane, 1997) δείχνει ότι υπάρχουν τέσσερις βασικοί παράγοντες που επιδρούν στις κινητήριες ιδιότητες της μουσικής. Πρώτον, δεδομένου ότι οι άνθρωποι έχουν έμφυτη την προδιάθεση να αντιδρούν σε ρυθμικά ερεθίσματα, η Ρυθμική Αντίδραση στη μουσική είναι εξέχων παράγοντας. Δεύτερον, οι μελωδικές και αρμονικές πλευρές της μουσικής διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει ο ακροατής τη μουσική και επηρεάζουν το θυμικό του. Αυτόν τον παράγοντα τον αποκαλώ Μουσικότητα. Τρίτον, οι Πολιτιστικές Επιδράσεις που ασκεί η μουσική θα επηρεάσουν την αντίδραση του ακροατή, ανάλογα με τις κοινωνικο-πολιτιστικές καταβολές και τα ακούσματα που έχει ο ακροατής. Τέταρτον, ο παράγοντας Συσχέτισης ο οποίος παραπέμπει στους εξω-μουσικούς συσχετισμούς που προκαλεί η μουσική, δηλαδή, ο ήχος μπορεί να εμπνεύσει τη σωματική δραστηριότητα.



Οι παράγοντες 1 και 2, Ρυθμική Αντίδραση και Μουσικότητα, ενυπάρχουν στη μουσική σύνθεση, ενώ οι παράγοντες 3 και 4, Πολιτιστικές Επιδράσεις και Συσχέτιση, είναι εξωγενείς και σχετίζονται με τον υποκειμενικό τρόπο ερμηνείας της μουσικής. Ένα μουσικό κομμάτι για να μπορέσει να παρακινήσει τον ακροατή, πρέπει να έχει ισχυρές ρυθμικές ιδιότητες που να ισοδυναμούν με την επιτελούμενη δραστηριότητα, καθώς και μουσικό τέμπο που να ταιριάζει με τον προβλεπόμενο ρυθμό της καρδιάς. Η μελωδία και η αρμονία της μουσικής πρέπει να προάγουν μια κατάσταση καλής διάθεσης, με άλλα λόγια, πρέπει να ενεργοποιούν τον ακροατή και να αυξάνουν το σθένος του. Η μουσική πρέπει επίσης να προέρχεται από το κοινωνικο-πολιτιστικό υπόβαθρο του ακροατή και να συμφωνεί με τις προτιμήσεις του. Τέλος, είναι ιδανικό η μουσική να συνδέεται με τη σωματική δραστηριότητα, είτε μέσα από τους στίχους, π.χ. «Δούλεψε το σώμα σου!» είτε να παραπέμπει σε κάποιο άλλο μέσο επικοινωνίας, όπως κινηματογράφο ή τηλεόραση. Υπάρχουν τρία πρόσθετα κριτήρια όταν επιλέγει κανείς μουσική: 1. Η ποικιλία στη μουσική τείνει να διατηρεί το ενδιαφέρον του αθλητή στη δραστηριότητα. 2. Η ένταση της μουσικής δεν πρέπει να καλύπτεται από τον περιβάλλοντα θόρυβο κατά την άσκηση. 3. Αν συγχρονίζετε μουσική με άσκηση, το τέμπο της μουσικής πρέπει να συμπίπτει με τον επιδιωκόμενο ρυθμό έργου. Για παράδειγμα, αν κολυμπάτε πρόσθιο με ρυθμό 100 χεριές το λεπτό, λογικό είναι να επιλέξετε μουσική που παίζει με 100 χτύπους το λεπτό (beats per minute: bpm). Αν κολυμπάτε πρόσθιο με ρυθμό 60 χεριές το λεπτό, μπορείτε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσετε ένα μουσικό τέμπο 120 bpm, μια που μπορείτε να κάνετε μία χεριά σε κάθε δυο χτύπους.



Μουσική και κατάσταση ψυχολογικής ροής Η τελευταία μας έρευνα (Kαραγιώργης & Terry, 1998) ανέδειξε μια ενδιαφέρουσα σχέση ανάμεσα στη μουσική και την επίτευξη της ψυχολογικής ροής (flow state) κατά την άσκηση αερόβιου χορού. Η ψυχολογική ροή επιφέρει μια τροποποιημένη κατάσταση επίγνωσης, κατά τη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας, στην οποία νους και σώμα λειτουργούν στον ¨αυτόματο πιλότο¨ με ελάχιστη συνειδητή προσπάθεια. Ορισμένοι προπονητές περιγράφουν αυτήν την κατάσταση σαν να ¨βγαίνει κανείς από τον εαυτό του¨, κάτι σαν έκσταση ή υπνωτισμό. Η ροή συνδέεται με άριστη ψυχολογική κατάσταση και εκφράζει την πλήρη απόλαυση και τη βύθιση στη φυσική δραστηριότητα.



Στην έρευνά μας συμμετείχαν 1231 χορευτές αερόβιου χορού, στους οποίους ζητήθηκε να αξιολογήσουν, απαντώντας στο ερωτηματολόγιο, τις κινητήριες ιδιότητες της μουσικής που χρησιμοποιήθηκε στο μάθημα για την ολοκλήρωση της εκγύμνασής τους.



Το συμπέρασμα από την έρευνα ήταν ότι η μουσική μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση στα επίπεδα της απόλαυσης κατά την άσκηση και ότι η επιλογή της ¨σωστής¨ μουσικής μπορεί να είναι βασικός παράγοντας ώστε ο αθλητής να παραμένει προσηλωμένος στην άσκηση.



*Ο Δρ. Καραγιώργης είναι ψυχολόγος, επιστημονικός σύμβουλος και ερευνητής Αθλητισμού και Ασκησης, αναγνωρισμένος από τη Βρετανική Ένωση Επιστημών Αθλητισμού και Ασκησης (BASES). Είναι μέλος της συμβουλευτικής ομάδας ψυχολόγων της Βρετανικής Ολυμπιακής Ένωσης και λέκτορας Αθλητικής Ψυχολογίας στη Σχολή Αθλητικών Επιστημών του πανεπιστημίου του Μπρούνελ.
 
ΠΗΓΗ:
 
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΡΟΜΕΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΑ