ΑΜΙΛΛΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Άμιλλα σημαίνει η προσπάθεια για υπεροχή, ο ανταγωνισμός για τα πρωτεία. Το επίθετο «ευγενής» προσδιορίζει τον άδολο, ανυστερόβουλο χαρακτήρα αυτής της προσπάθειας. Η άμιλλα, λοιπόν, προϋποθέτει τη συλλογική δραστηριότητα μέσα στην οποία μπορεί να υπάρξει ανταγωνισμός.
Η έκβαση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας εξαρτάται από το ιστορικά κατακτημένο επίπεδό της. Αυτό μεγαλώνει από τις ολοένα εντεινόμενες προσπάθειες των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται σε αυτήν, στη διάρκεια της ιστορίας της. Αυτοί κατακτούν όλο και υψηλότερες επιδόσεις μέσω του συναγωνισμού τους. Η υψηλότερη επίδοση, με τη σειρά της, γίνεται το μέτρο για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Με την υπέρβαση, κάθε φορά, του μέτρου, αυτή εξελίσσεται. Ο καθένας δραστηριοποιείται με αναφορά το συγκεκριμένο μέτρο ή, έστω, τις
υψηλότερες επιδόσεις στο χώρο του, μιας και παίζει ρόλο η ένταση και το επίπεδο ενασχόλησης με μία δραστηριότητα (πχ λίγοι είναι αθλητές υψηλών επιδόσεων).
Οι υψηλές επιδόσεις δεν είναι μία ατομική υπόθεση μέσα από την οποία ξεχωρίζουν οι καλύτεροι, αλλά ένα σημαντικό στοιχείο της εξέλιξης, που απορρέει από τη συλλογικότητα της κάθε δραστηριότητας. Άλλωστε, η διάκριση προϋποθέτει τη συλλογική ενασχόληση. Κανείς δεν έχει μέσα του την υψηλή επίδοση και τη διάκριση. Αυτή κατακτάται μόνο με προσπάθεια μέσα στα πλαίσια του ευγενούς συναγωνισμού, όπως καταδεικνύει ο ίδιος ο ορισμός της άμιλλας.
Πολλά λεξικά της νέας Ελληνικής ερμηνεύουν τον συναγωνισμό σαν ανταγωνισμό και σαν άμιλλα. Όμως η λέξη συναγωνισμός αλλιώς έχει παγιωθεί στη συνείδηση της αγωνιζόμενης νεολαίας. Συναγωνιστή αποκαλούμε αυτόν που αγωνίζεται μαζί μας στους δίκαιους, μικρούς και μεγάλους συλλογικούς μας αγώνες. Συνεπώς, ο συναγωνισμός δε μπορεί παρά να επεκτείνεται σε όλες τις συλλογικές ανθρώπινες δραστηριότητες. Ακόμα περισσότερο, συμπληρώνει την έννοια του αθλητισμού και της ευγενούς άμιλλας.
Σε ένα άθλημα, οι αθλούμενοι προφανώς ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τη νίκη. Παράλληλα, όμως, συναγωνίζονται. Αθλούνται μαζί, με κοινό σκοπό να ενισχύσουν το σώμα τους, την υγεία τους και τη νοητική τους διαύγεια, να ψυχαγωγηθούν (βλέπε προηγούμενο μέρος). Ο αγώνας και η προσπάθεια του κάθε αθλούμενου τροφοδοτεί τον αγώνα του άλλου, μια κατάσταση που αποδίδεται πιστά ως συναγωνισμός.
Συναγωνισμός, καλύτερες επιδόσεις σε... Εφόσον ο αθλητισμός είναι ιστορική, συλλογική ανθρώπινη δραστηριότητα, η ευγενής άμιλλα και ο συναγωνισμός παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτόν. Είναι, πολύ περισσότερο, παράγοντες εξέλιξής του, αφού οι αθλούμενοι, συναγωνιζόμενοι μεταξύ τους, αγωνίζονται καλύτερα και πετυχαίνουν καλύτερες επιδόσεις.
Μα καλά, θα πει κανείς, τόσο σημαντικό είναι αυτό; Αυτό απαντιέται αν αναλογιστούμε την προσφορά του αθλητισμού στο τρίπτυχο σώμα, πνεύμα, κοινωνία, στην οποία αναφερθήκαμε στο προηγούμενο φύλλο. Το να θέλει ο καθένας να αθλείται καλύτερα και να έχει καλύτερες επιδόσεις, είναι υγιές και εντάσσεται στην προσπάθεια για την όλο και πληρέστερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Όπως πρέπει να θέλει να αποκτά πιο πολλές γνώσεις, να γίνεται καλύτερος στην εργασία του, να αποκτά ανώτερη κουλτούρα.
Σώμα: Καταρχάς το ανέβασμα των προσωπικών επιδόσεων σημαίνει ότι αθλούμαστε καλύτερα, πιο αποδοτικά για να τις πετύχουμε. Μέσα απ' αυτό κερδισμένο βγαίνει σίγουρα το σώμα μας, το οποίο ισχυροποιείται, γυμνάζεται και υγιαίνει. Καλύτερη επίδοση σημαίνει ότι το σώμα μας γίνεται πιο αποδοτικό, εξελίσσεται αφού επανατοποθετεί τα όριά του με τη φύση. Αυτό συμβάλλει στον καθέναν μας σε ένα μεγαλύτερο αίσθημα φυσικής ελευθερίας.
Πνεύμα: Για να επιτύχει κάποιος καλύτερες επιδόσεις σημαίνει ότι κινητοποιεί μια σειρά νοητικές λειτουργίες. Επεξεργάζεται καλύτερο σχέδιο και κάθε φορά εφαρμόζει καλύτερη στρατηγική. Μελετάει όλο και αποτελεσματικότερα τις κινήσεις και την τακτική των αντιπάλων του. Μαθαίνει να προβλέπει καταστάσεις και να προνοεί για αυτές. Εξελίσσει την τεχνική του και προσπαθεί περισσότερο. Παράδειγμα είναι η βελτίωση του «παλμού» (τεχνικής) στα άλματα. Την καθιέρωσε ένας, αλλά ποτέ δε θα έφτανε σε αυτήν χωρίς συναγωνισμό. Μέσα από
τον συναγωνισμό ο αθλούμενος διαρκώς μαθαίνει, προσαρμόζει τις προσπάθειές του και υποτάσσει τις δυνάμεις του στον τελικό του στόχο. Όλες αυτές οι πνευματικές λειτουργίες βελτιώνονται και το πνεύμα οξύνεται.
Κοινωνία: Ο αθλητισμός είναι μία συλλογική δραστηριότητα. Η επίτευξη καλύτερης επίδοσης παρακινεί για ανάλογες επιδόσεις και στις υπόλοιπες κοινωνικές δραστηριότητες, δεδομένης της ύπαρξης μιας κατάλληλης φυσικής αγωγής. Ο αθλούμενος επίσης αντιλαμβάνεται τη δική του επίδοση σαν απόρροια της συλλογικότητας, κάτι που τον διδάσκει να ενσωματώνει την προσωπική του δύναμη στη συλλογική δράση.
Η ευγενής άμιλλα δύναται να επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας του αθλούμενου, γι' αυτό αποκτά και διάσταση λαϊκής κουλτούρας. Καθορίζει τον ευγενή, άδολο και ανιδιοτελή τρόπο με τον οποίο ο λαός και η νεολαία αθλούνται, συμμετέχουν σε αθλητικούς αγώνες, ψυχαγωγούνται. Με τη συμβολή και της φυσικής αγωγής, η ευγενής άμιλλα κατασταλάζει στην κουλτούρα της νεολαίας ως συνείδηση για κάθε άλλη δραστηριότητα. Ο καπιταλισμός υποβαθμίζοντας τη φυσική αγωγή και με όχημα το star system του πρωταθλητισμού,
επιχειρεί να αποξενώσει τη νεολαία από την ευγενή άμιλλα και να διαφθείρει την κουλτούρα της με τις αρχές του: τον νόμο του ισχυρότερου, τον απάνθρωπο, δόλιο ανταγωνισμό, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπό για το κυνήγι ιδιοτελών επιδιώξεων.
Προφανώς η ευγενής άμιλλα και ο συναγωνισμός κατεξοχήν χαρακτηρίζουν τα αθλήματα, είτε ομαδικά είτε ατομικά, αφού εκεί σκοπός είναι η νίκη. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που κάποιος απλά αθλείται; Παίζουν στην περίπτωση αυτή κανέναν ρόλο οι δύο αυτές έννοιες;
Κανείς δεν αθλείται χωρίς να έχει υπόψη του ένα μέτρο το οποίο να προσπαθεί να φτάσει ή και να υπερβεί. Αυτό το μέτρο υπάρχει, όπως ήδη ειπώθηκε, σαν αποτέλεσμα του συναγωνισμού των αθλουμένων. Ακόμα και οι μιμήσεις των προσπαθειών αθλητών υψηλού επιπέδου από πλευράς του αθλούμενου την ώρα της άθλησης, δείχνει και αυτό το πώς η άμιλλα μεταξύ αθλητών βελτιώνει την προσωπική άθληση του καθενός.
Λόγω συναγωνισμού οι αθλητές ή οι ομάδες θέλουν συνεχώς να βελτιώνουν το αγωνιστικό τους επίπεδο. Η βελτίωση των αθλητών γίνεται κυρίως μέσα από τη διαδικασία της προπόνησης. Είναι ένα παράδειγμα του πώς ο συναγωνισμός προωθεί το τρίπτυχο σώμα, πνεύμα, κοινωνία. Σε αυτήν γίνονται αμέτρητες προσπάθειες, δοκιμάζονται νέες τεχνικές, οι ομάδες επεξεργάζονται καλύτερα σχέδια και στρατηγικές. Ταυτόχρονα τα μέλη της ομάδας περνούν χρόνο μαζί, δένονται φιλικά, ψυχαγωγούνται, ενώ πολλοί αθλητές, μέσα από την προσπάθεια κατά την
προπόνηση, μαθαίνουν καλύτερα τον εαυτό τους και τα όριά του ενώ βρίσκουν τη δυναμική για να αντιμετωπίσουν προβλήματα της ζωής τους. Η προπόνηση, βέβαια, δεν απευθύνεται μόνο στους αθλητές (που ασχολούνται πιο συστηματικά από το μέσο όρο με τον αθλητισμό), αλλά σε όλους τους αθλούμενους που έχουν ανάγκη την άθληση

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Τα κίνητρα ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των σκέψεων, των συναισθημάτων, των πράξεών μας. Αισθανόμαστε παρακινημένοι να μπούμε στην παλαίστρα και να ασχοληθούμε με την ελληνορωμαϊκή ή ελευθέρα Πάλη. Μερικοί, θυσιάζουν τα πάντα προκειμένου μέσω του αθλητισμού ν' αποκτήσουν φήμη, κοινωνική αναγνώριση, μεγάλες χρηματικές απολαβές. Είναι γεγονός ότι απ' όσα συμβαίνουν στον αθλητισμό, τίποτα δεν είναι απαλλαγμένο από κάποιας μορφής κίνητρο -τουλάχιστον από μεριάς ενασχολούμενων (είτε αυτοί είναι αθλητές, προπονητές,
παράγοντες ή απλοί φίλαθλοι). Θα ήταν καλό λοιπόν όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τον αθλητισμό, ασχέτως επιπέδου επαφής με αυτόν, να γνώριζαν μερικά βασικά πράγματα για την έννοια των Κίνητρων και της Παρακίνησης...

Διαχωρισμός κινήτρων


Προσέγγιση 1: Εγγενή και εξωγενή κίνητρα. Τα εγγενή κίνητρα θεωρούνται πως πηγάζουν από τον ίδιο τον αθλητή, ενώ τα εξωγενή κίνητρα από το περιβάλλον του. Το ελάττωμα της προσέγγισης αυτής είναι πως οποιοδήποτε κίνητρο χαρακτηρίζεται ως εγγενές, είναι αδύνατο να αναλυθεί.

Για παράδειγμα: Ο Κώστας είναι αθλητής της ελληνορωμαϊκής Πάλης και όσοι τον γνωρίζουν λένε πως "διψά για το βάθρο". Ο Μανώλης λέγεται πως είναι "εγγενώς παρακινούμενος" και αυτό αρκεί για όσους θα ήθελαν να γνωρίζουν γιατί προπονείται τόσο εντατικά και υποβάλλει τον εαυτό του στην ταλαιπωρία ενός αγώνα Πάλης σε τακτικότατη βάση. Γιατί όμως δεν ισχύει το ίδιο για τον αδελφό του, τον Χρήστο, με τον οποίο μεγάλωσαν μαζί, είναι σχεδόν συνομήλικοι και εξ' αρχής έχαιραν της ίδιας μεταχείρισης από τους γονείς τους, οι οποίοι τους παρείχαν τα
ίδια αγαθά αλλά και φροντίδα;

Αντιθέτως, γιατί ένας Παγκόσμιος Πρωταθλητής και πολυεκατομμυριούχος -που λογικά η "δίψα" του θα έπρεπε να έχει κορεστεί - συνεχίζει να προπονείται και να αγωνίζεται, παρόλο που ο γιατρός του διέγνωσε κάποιο σοβαρό πρόβλημα με την υγεία του και του απαγόρευσε να συνεχίσει τον πρωταθλητισμό;

Αν η έννοια "εγγενές κίνητρο" πραγματικά σημαίνει κάτι, τότε γιατί παλαιστές που πραγματικά δεν έχουν καμία πιθανότητα να κερδίσουν κουράζονται μέχρι πλήρους εξάντλησης σε αγώνες αντοχής; Αποκλείεται να είναι εγγενώς παρακινούμενοι, αφού κάθε άλλο παρά καλοπερνάνε εκείνη την ώρα: Τα σώματά τους υποφέρουν, κάθε νεύρο τους στέλνει σήματα πόνου στον εγκέφαλο, κάθε ρανίδα λογικής που διαθέτουν τους ζητά να σταματήσουν αυτή την τρέλα! Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως ότι και αν είναι που μας παρακινεί, παραείναι πολύπλοκο για να το υποδείξουμε απλά, αλλά και να το αντιληφθούμε πλήρως.
. Προσωπικά, μου είναι δύσκολο να προσδιορίσω τι ακριβώς με ωθεί στο να μπαίνω στην παλαίστρα και να αθλούμαι με τις ώρες. Παρόλο που θα μπορούσα να δώσω 2-3 λόγους για τους οποίους κάνω ότι κάνω, είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπίσω την πραγματική αιτία (αν μπορούσα εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος να το κάνει, ο Ψυχίατρος θα ήταν μια πραγματικά άχρηστη ειδικότητα). Αν λοιπόν δεν είμαι σε θέση να εκφράσω τι πραγματικά με παρακινεί, σκεφτείτε πόσο πιο δύσκολο είναι να εκφράσω
τί παρακινεί π.χ. τον Σταμάτη ή οποιονδήποτε άλλο φίλο μου με τον οποίο προπονούμαστε μαζί. Και όμως, αυτό ακριβώς είναι που ένας καλός προπονητής προσπαθεί να κάνει για τους αθλητές του όσο διαρκεί η συνεργασία τους!

Τα μόνα αναμφισβήτητα εγγενή κίνητρα είναι η πείνα και η δίψα. H παρακίνηση για επιβίωση είναι κυρίαρχος, και αυτό αποδεικνύεται από τις ενέργειες στις οποίες θα κατέφευγε ένα ανθρώπινο ον ώστε να εξασφαλίσει τροφή και νερό. Πολλοί είναι αυτοί που επιμένουν πως η ερωτική επιθυμία είναι το τρίτο εγγενές κίνητρο και για ψυχαναλυτές της "Φροϋδικής σχολής" η ερωτική επιθυμία ήταν και είναι η "πηγή" κάθε ανθρώπινης παρακίνησης. Εντούτοις, η ερωτική επιθυμία δεν μπορεί να είναι εφάμιλλη αυτής της επιβίωσης, αφού αρκετοί
είναι αυτοί που επιλέγουν την αγαμία. Τέτοια αντίστοιχη επιλογή όσον αφορά την επιβίωση δεν υπάρχει...

Γιατί επιλέγετε στον ελεύθερο χρόνο σας να βρίσκεστε ώρες ολόκληρες πάνω σε μια παλαίστρα αντί να βρίσκεστε με τους φίλους σας και να πίνετε καφέ στις καφετέριες;

Προσέγγιση 2: Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια κίνητρα. Για να αντιληφθούμε καλύτερα πως λειτουργούν τα κίνητρα στον αθλητισμό, χρήσιμο είναι να τα χωρίσουμε σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια.

Η πρωτοβάθμια παρακίνηση πηγάζει από την ίδια την δραστηριότητα: Π.χ. στην πάλη πραγματοποιώντας μια δύσκολη τεχνική λαβή επιτυχώς αποτελεί πρωτοβάθμιο κίνητρο, μιας και είναι κάτι που επιτυγχάνει ο παλαιστής μόνος του. Πολλοί παλαιστές προπονούνται μόνοι τους για αρκετές ώρες την εβδομάδα. Παρόλο που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε πως κάτι τέτοιο συμβαίνει αποκλειστικά για την επίτευξη κάποιου σκοπού (νίκη σε έναν αγώνα), οι περισσότεροι παλαιστές που προπονούνται τοιουτοτρόπως πραγματικά αντλούν μεγάλη ικανοποίηση από την ίδια
τη δραστηριότητα.

Η δευτεροβάθμια παρακίνηση είναι ένα σύνολο από το οποίο εκπίπτει η πρωτοβάθμια: Ως τέτοια κίνητρα λοιπόν μπορούμε να θεωρήσουμε οτιδήποτε δεν πηγάζει από την ίδια τη δραστηριότητα -με άλλα λόγια, τον προπονητή μας, γονείς, φίλους, συμπαλαιστές, θεατές / φίλαθλους, κύπελλα, μετάλλια, τίτλους, διπλώματα, δώρα, βραβεία, αμοιβές και απολαβές
Θεωρητικά, είναι πανεύκολο να διαχωρίσει κανείς τις πηγές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας παρακίνησης. Μια πολύ καλή ερώτηση προς τον εαυτό μας λοιπόν, θα ήταν "Αν εξαφανίζονταν όλες οι [εμφανείς] πηγές δευτεροβάθμιας παρακίνησης, θα συνέχιζα να ασχολούμαι με την ποδηλασία;". Αρχικά η ερώτηση αυτή φαίνεται απλή, αλλά πιστέψτε με όταν σας λέω πως είναι σχεδόν αδύνατο να απαντήσετε με ακρίβεια! Αυτό συμβαίνει γιατί η δυνατότητα πρόβλεψης που διαθέτουμε ως όντα είναι πολύ περιορισμένη, καθώς και ποιά θα είναι τα μελλοντικά μας
κίνητρα. Εντούτοις, είναι ένα άξιο ερώτημα το οποίο θα μπορούσε να δείξει το επίπεδο δέσμευσης ενός αθλητή προς το άθλημά του.