ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Τα κίνητρα ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των σκέψεων, των συναισθημάτων, των πράξεών μας. Αισθανόμαστε παρακινημένοι να μπούμε στην παλαίστρα και να ασχοληθούμε με την ελληνορωμαϊκή ή ελευθέρα Πάλη. Μερικοί, θυσιάζουν τα πάντα προκειμένου μέσω του αθλητισμού ν' αποκτήσουν φήμη, κοινωνική αναγνώριση, μεγάλες χρηματικές απολαβές. Είναι γεγονός ότι απ' όσα συμβαίνουν στον αθλητισμό, τίποτα δεν είναι απαλλαγμένο από κάποιας μορφής κίνητρο -τουλάχιστον από μεριάς ενασχολούμενων (είτε αυτοί είναι αθλητές, προπονητές,
παράγοντες ή απλοί φίλαθλοι). Θα ήταν καλό λοιπόν όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τον αθλητισμό, ασχέτως επιπέδου επαφής με αυτόν, να γνώριζαν μερικά βασικά πράγματα για την έννοια των Κίνητρων και της Παρακίνησης...

Διαχωρισμός κινήτρων


Προσέγγιση 1: Εγγενή και εξωγενή κίνητρα. Τα εγγενή κίνητρα θεωρούνται πως πηγάζουν από τον ίδιο τον αθλητή, ενώ τα εξωγενή κίνητρα από το περιβάλλον του. Το ελάττωμα της προσέγγισης αυτής είναι πως οποιοδήποτε κίνητρο χαρακτηρίζεται ως εγγενές, είναι αδύνατο να αναλυθεί.

Για παράδειγμα: Ο Κώστας είναι αθλητής της ελληνορωμαϊκής Πάλης και όσοι τον γνωρίζουν λένε πως "διψά για το βάθρο". Ο Μανώλης λέγεται πως είναι "εγγενώς παρακινούμενος" και αυτό αρκεί για όσους θα ήθελαν να γνωρίζουν γιατί προπονείται τόσο εντατικά και υποβάλλει τον εαυτό του στην ταλαιπωρία ενός αγώνα Πάλης σε τακτικότατη βάση. Γιατί όμως δεν ισχύει το ίδιο για τον αδελφό του, τον Χρήστο, με τον οποίο μεγάλωσαν μαζί, είναι σχεδόν συνομήλικοι και εξ' αρχής έχαιραν της ίδιας μεταχείρισης από τους γονείς τους, οι οποίοι τους παρείχαν τα
ίδια αγαθά αλλά και φροντίδα;

Αντιθέτως, γιατί ένας Παγκόσμιος Πρωταθλητής και πολυεκατομμυριούχος -που λογικά η "δίψα" του θα έπρεπε να έχει κορεστεί - συνεχίζει να προπονείται και να αγωνίζεται, παρόλο που ο γιατρός του διέγνωσε κάποιο σοβαρό πρόβλημα με την υγεία του και του απαγόρευσε να συνεχίσει τον πρωταθλητισμό;

Αν η έννοια "εγγενές κίνητρο" πραγματικά σημαίνει κάτι, τότε γιατί παλαιστές που πραγματικά δεν έχουν καμία πιθανότητα να κερδίσουν κουράζονται μέχρι πλήρους εξάντλησης σε αγώνες αντοχής; Αποκλείεται να είναι εγγενώς παρακινούμενοι, αφού κάθε άλλο παρά καλοπερνάνε εκείνη την ώρα: Τα σώματά τους υποφέρουν, κάθε νεύρο τους στέλνει σήματα πόνου στον εγκέφαλο, κάθε ρανίδα λογικής που διαθέτουν τους ζητά να σταματήσουν αυτή την τρέλα! Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως ότι και αν είναι που μας παρακινεί, παραείναι πολύπλοκο για να το υποδείξουμε απλά, αλλά και να το αντιληφθούμε πλήρως.
. Προσωπικά, μου είναι δύσκολο να προσδιορίσω τι ακριβώς με ωθεί στο να μπαίνω στην παλαίστρα και να αθλούμαι με τις ώρες. Παρόλο που θα μπορούσα να δώσω 2-3 λόγους για τους οποίους κάνω ότι κάνω, είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπίσω την πραγματική αιτία (αν μπορούσα εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος να το κάνει, ο Ψυχίατρος θα ήταν μια πραγματικά άχρηστη ειδικότητα). Αν λοιπόν δεν είμαι σε θέση να εκφράσω τι πραγματικά με παρακινεί, σκεφτείτε πόσο πιο δύσκολο είναι να εκφράσω
τί παρακινεί π.χ. τον Σταμάτη ή οποιονδήποτε άλλο φίλο μου με τον οποίο προπονούμαστε μαζί. Και όμως, αυτό ακριβώς είναι που ένας καλός προπονητής προσπαθεί να κάνει για τους αθλητές του όσο διαρκεί η συνεργασία τους!

Τα μόνα αναμφισβήτητα εγγενή κίνητρα είναι η πείνα και η δίψα. H παρακίνηση για επιβίωση είναι κυρίαρχος, και αυτό αποδεικνύεται από τις ενέργειες στις οποίες θα κατέφευγε ένα ανθρώπινο ον ώστε να εξασφαλίσει τροφή και νερό. Πολλοί είναι αυτοί που επιμένουν πως η ερωτική επιθυμία είναι το τρίτο εγγενές κίνητρο και για ψυχαναλυτές της "Φροϋδικής σχολής" η ερωτική επιθυμία ήταν και είναι η "πηγή" κάθε ανθρώπινης παρακίνησης. Εντούτοις, η ερωτική επιθυμία δεν μπορεί να είναι εφάμιλλη αυτής της επιβίωσης, αφού αρκετοί
είναι αυτοί που επιλέγουν την αγαμία. Τέτοια αντίστοιχη επιλογή όσον αφορά την επιβίωση δεν υπάρχει...

Γιατί επιλέγετε στον ελεύθερο χρόνο σας να βρίσκεστε ώρες ολόκληρες πάνω σε μια παλαίστρα αντί να βρίσκεστε με τους φίλους σας και να πίνετε καφέ στις καφετέριες;

Προσέγγιση 2: Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια κίνητρα. Για να αντιληφθούμε καλύτερα πως λειτουργούν τα κίνητρα στον αθλητισμό, χρήσιμο είναι να τα χωρίσουμε σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια.

Η πρωτοβάθμια παρακίνηση πηγάζει από την ίδια την δραστηριότητα: Π.χ. στην πάλη πραγματοποιώντας μια δύσκολη τεχνική λαβή επιτυχώς αποτελεί πρωτοβάθμιο κίνητρο, μιας και είναι κάτι που επιτυγχάνει ο παλαιστής μόνος του. Πολλοί παλαιστές προπονούνται μόνοι τους για αρκετές ώρες την εβδομάδα. Παρόλο που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε πως κάτι τέτοιο συμβαίνει αποκλειστικά για την επίτευξη κάποιου σκοπού (νίκη σε έναν αγώνα), οι περισσότεροι παλαιστές που προπονούνται τοιουτοτρόπως πραγματικά αντλούν μεγάλη ικανοποίηση από την ίδια
τη δραστηριότητα.

Η δευτεροβάθμια παρακίνηση είναι ένα σύνολο από το οποίο εκπίπτει η πρωτοβάθμια: Ως τέτοια κίνητρα λοιπόν μπορούμε να θεωρήσουμε οτιδήποτε δεν πηγάζει από την ίδια τη δραστηριότητα -με άλλα λόγια, τον προπονητή μας, γονείς, φίλους, συμπαλαιστές, θεατές / φίλαθλους, κύπελλα, μετάλλια, τίτλους, διπλώματα, δώρα, βραβεία, αμοιβές και απολαβές
Θεωρητικά, είναι πανεύκολο να διαχωρίσει κανείς τις πηγές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας παρακίνησης. Μια πολύ καλή ερώτηση προς τον εαυτό μας λοιπόν, θα ήταν "Αν εξαφανίζονταν όλες οι [εμφανείς] πηγές δευτεροβάθμιας παρακίνησης, θα συνέχιζα να ασχολούμαι με την ποδηλασία;". Αρχικά η ερώτηση αυτή φαίνεται απλή, αλλά πιστέψτε με όταν σας λέω πως είναι σχεδόν αδύνατο να απαντήσετε με ακρίβεια! Αυτό συμβαίνει γιατί η δυνατότητα πρόβλεψης που διαθέτουμε ως όντα είναι πολύ περιορισμένη, καθώς και ποιά θα είναι τα μελλοντικά μας
κίνητρα. Εντούτοις, είναι ένα άξιο ερώτημα το οποίο θα μπορούσε να δείξει το επίπεδο δέσμευσης ενός αθλητή προς το άθλημά του.