Δεν θα πρέπει να θεωρούμε ότι η εισαγωγή του αλόγου στην θεραπεία είναι σύγχρονη ανακάλυψη. Από την αρχαιότητα ακόμα, οι γιατροί είχαν εκτιμήσει τα ευεργετικά αποτελέσματα της ιππασίας στην υποστήριξη της υγείας και στην σκληραγώγηση, χωρίς όμως να την αντιμετωπίζουν ως θεραπεία.Από ιατρικά δοκίμια του 17ου και 18ου αιώνα, γνωρίζουμε ότι κάποιοι γιατροί αυτής της εποχής έβλεπαν την ιππασία ως μια ιδιαίτερα εντατική άσκηση του σώματος, που επενεργούσε σε όλο τον οργανισμό, που μπορούσε να δυναμώσει και να αυξήσει την αντοχή του και να δράσει αποτελεσματικά απέναντι στις ασθένειες.
Η ραγδαία ανάπτυξη των φυσικών επιστημών κατά τον 19ο αιώνα συνετέλεσε, ώστε να λησμονηθεί αυτή η παλιά γνώση για τα ευεργετικά αποτελέσματα που είχε η κίνηση πάνω στο άλογο στη διατήρηση της υγείας του ανθρώπου.
Το 1969 ο A. Kroger, ένας δάσκαλος ειδικής αγωγής, έγραψε ένα πρωτοποριακό άρθρο με τίτλο ²Εκπαιδεύοντας με άλογα² εισάγοντας με αυτό μια νέα ειδική θεραπευτική προσέγγιση για ασκήσιμα και εκπαιδεύσιμα παιδιά με διαταραχές στη συμπεριφορά όπως και για παιδιά και εφήβους με ψυχιατρικές διαταραχές. Διαπίστωσε ότι με τη βοήθεια του αλόγου μπόρεσε να ασκήσει θετική επιρροή στη διαταραγμένη συμπεριφορά αυτών των ατόμων και να βοηθήσει στην ψυχοκινητική τους ανάπτυξη.
Η Θεραπευτική Ιππασία είναι μια δραστηριότητα που συνδυάζει τη θεραπεία με την εκπαίδευση, την άθληση και την ψυχαγωγία. Απευθύνεται σε άτομα με νοητικές, σωματικές, μαθησιακές, νευρολογικές ή ψυχολογικές δυσκολίες.
Κλάδοι
Τις τελευταίες δεκαετίες η Θεραπευτική Εκπαιδευτική Ιππασία εξελίχθηκε πάρα πολύ και αναπτύχθηκαν επιμέρους κλάδοι.
Οι κλάδοι της Θεραπευτικής Εκπαιδευτικής Ιππασίας είναι η Ιπποθεραπεία, το άθλημα για άτομα με αναπηρίες, η Θεραπευτική Εκπαιδευτική Ιππασία και η Ψυχοθεραπεία με άλογο.
Ειδικότερα:
Η Ιπποθεραπεία είναι η ιατρική και φυσιοθεραπευτική κατεύθυνση στη Θεραπευτική Ιππασία. Αυτή η θεραπευτική μορφή δεν είναι ενεργητική ιππασία αλλά μια καθαρά ιατρική θεραπευτική μέθοδος με την έννοια των φυσιοθεραπευτικών κινήσεων. Η θεραπεία στην Ιπποθεραπεία είναι πάνω από όλα η παθητική προσαρμογή του ενδιαφερόμενου στο ρυθμό και την κίνηση του αλόγου.
Συγκεκριμένα, η Ιπποθεραπεία περιγράφει μια κυρίως ιατρική προσέγγιση. Στη Γερμανία συνταγογραφείται από εξουσιοδοτημένο γιατρό. Περιλαμβάνει χειρισμούς επάνω στο άλογο που γίνονται από εξειδικευμένο φυσιοθεραπευτή. Συνιστάται ως ατομική θεραπεία, η οποία πραγματοποιείται σε κατάλληλα θεραπευτικά ιδρύματα. Έχει ως στόχο την αντιμετώπιση νευρομυϊκών και μυοσκελετικών δυσλειτουργιών. Κατά τη συνεδρία το άλογο καθοδηγείται από τον οδηγό του αλόγου.
Άθλημα για άτομα με αναπηρίες: αυτός ο κλάδος δεν εστιάζει στην θεραπεία αλλά δίνει την ευκαιρία για άσκηση στο άθλημα από τους ενδιαφερόμενους.
Η Ιππασία για άτομα με αναπηρίες ορίζεται ως μια μορφή άθλησης για την αυτοδιαχείριση του ελεύθερου χρόνου και την κοινωνική ένταξη του ατόμου. Εφαρμόζονται μέθοδοι της παιδαγωγικής και της φυσικής αγωγής από σχετικούς επαγγελματίες ή από εξειδικευμένους δασκάλους ιππασίας. Ο κύριος στόχος είναι η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων και των απαιτούμενων αθλητικών συμπεριφορών. Επικρατεί η ομαδική μορφή εξάσκησης σε συλλόγους. Οι ανάπηροι αθλητές ιππεύουν αυτόνομα το άλογο.
Η Θεραπευτική Εκπαιδευτική Ιππασία είναι μια ολιστική προσέγγιση αποκατάστασης και εφαρμόζεται σε παιδαγωγικά, ψυχολογικά, ψυχοθεραπευτικά και αποκαταστασιακά αιτήματα παιδιών και ενηλίκων για ποικίλες αναπηρίες ή/και διαταραχές. Εφαρμόζεται από εξειδικευμένους επαγγελματίες ως ατομική ή ομαδική μορφή και περιλαμβάνει ασκήσεις για τη βελτίωση των μαθησιακών, σωματικών και ψυχοκινητικών ικανοτήτων. Το άλογο είτε καθοδηγείται από τον οδηγό του, είτε ιππεύεται αυτόνομα από τον ασκούμενο.
Η Ψυχοθεραπεία με άλογο στηρίζεται στην ψυχαναλυτική δυναμική για την αντιμετώπιση κυρίως των ψυχώσεων, των καταθλίψεων και του ιδρυματισμού.
Η ψυχοθεραπεία με το άλογο στόχο έχει να αναπτύξει στον ψυχικά πάσχοντα, δεξιότητες που η ψυχική νόσος έχει αναστείλει. Έτσι ο ωφελούμενος αποκτά κινητικές, νοητικές και κοινωνικές δεξιότητες.
Οι παραπάνω μορφές παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ τους, αλλά και πολλές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη χώρα και τις ιδιαίτερες συνθήκες εφαρμογής τους. Επομένως συνιστούν ένα συνεχές πρόγραμμα στόχων, περιεχομένων και μεθόδων.
Θα αναφερθώ συγκεκριμένα στην Θεραπευτική Εκπαιδευτική Ιππασία η οποία αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως ολότητα και επιδρά ευεργετικά σε:
* Ψυχολογικό επίπεδο
- στην ανάπτυξη της αυτοπειθαρχίας και της υπομονής
- στην ανάπτυξη του αυτοελέγχου, του αυτοσεβασμού και της υπευθυνότητας
- στην ελάττωση της εσωστρέφειας
- στην καλλιέργεια του σεβασμού και της αγάπης προς τα ζώα
- στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης του εκπαιδευόμενου
- στο ξεπέρασμα διαφόρων φοβιών
- στην αυτογνωσία
- στην κινητοποίηση
* Σε κοινωνικό επίπεδο στην
- επικοινωνία (μη λεκτική και λεκτική)
- ανάπτυξη της ομαδικότητας, της συνεργασίας και της κοινωνικοποίησης
- δημιουργία σχέσης μεταξύ θεραπευτή και εκπαιδευόμενου
- κοινωνική αλληλεπίδραση (πχ.: α) τριαδική αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευόμενου, αλόγου και θεραπευτή, β) αλληλεπίδραση μεταξύ του εκπαιδευόμενου και άλλων αναβατών, αλόγων, μελών του προσωπικού του ομίλου και επισκεπτών)
* Σε σωματικό επίπεδο στην
- μείωση της σπαστικότητας και την ομαλοποίηση του μυικού τόνου
- βελτίωση του ελέγχου της κεφαλής, του κορμού και της λεκάνης
- προώθηση της σωστής στάσης του σώματος
- βελτίωση της ισορροπίας
- προώθηση και βελτίωση της βάδισης
- αύξηση του εύρους κινήσεων των αρθρώσεων
- αναχαίτιση των παθολογικών προτύπων κίνησης και στην προώθηση των φυσιολογικών
- βελτίωση του συντονισμού
- ανάπτυξη του αισθητικοκινητικού και οπτικοκινητικού συστήματος (αισθητηριακή ολοκλήρωση)
- βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και της αντοχής
- ανάπτυξη της συμμετρίας του σώματος
Ενδείξεις της Θεραπευτικής Εκπαιδευτικής Ιππασίας
Η Θεραπευτική Εκπαιδευτική Ιππασία μπορεί να εφαρμοστεί σε άτομα με
Ορθοπεδικά τραύματα
Καρδιοαναπνευστικά προβλήματα
Νευρολογικές βλάβες
Ψυχολογικές δυσκολίες
Ακουστικά προβλήματα
Οπτικά προβλήματα
Μαθησιακές δυσκολίες
Νοητική υστέρηση
Εγκεφαλική βλάβη σε νεαρή ηλικία (πχ. εγκεφαλική παράλυση)
Σκλήρυνση κατά πλάκας
Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
Συγγενείς (πχ. δισχιδής ράχη) ή αναπτυξιακές νευρολογικές διαταραχές
Μετατραυματικές, μεταφλεγμονώδεις ή εκφυλιστικές νευρολογικές διαταραχές
Η Θεραπευτική Ιππασία μπορεί να βελτιώσει τις παρακάτω λειτουργίες, οι οποίες όταν είναι διαταραγμένες, αποτελούν σημαντικές πρόσθετες ενδείξεις. Αυτές είναι:
Η κιναισθησία
Ο κινητικός σχεδιασμός
Η απτική αντίληψη
Η ικανότητα αντίδρασης (αντανακλαστικά)
Η επιδεξιότητα και
Η σωματική επίγνωση
Αντενδείξεις της Θεραπευτικής Εκπαιδευτικής Ιππασίας
Ωστόσο όταν υπάρχουν ενδείξεις για μια θεραπευτική μέθοδο, υπάρχουν και αντενδείξεις οι οποίες πάντα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη, ιδιαίτερα στην παιδική εγκεφαλοπάθεια. Στις αντενδείξεις αναφέρεται συχνά η επιληψία. Η Θεραπευτική Ιππασία πρέπει να αποφεύγεται, όταν υπάρχουν συχνά επιληπτικές κρίσεις που δεν μπορούν να ελεγχθούν με φαρμακευτική αγωγή. Αντίθετα σε άτομα με σπάνιες κρίσεις δεν υπάρχει λόγος να αποφεύγεται. Σε περιπτώσεις που είναι προσβεβλημένη η σπονδυλική στήλη από κάποια σοβαρή πάθηση, αυτό το είδος θεραπείας αντενδείκνυται. Η απόφαση σ’ αυτή την περίπτωση λαμβάνεται από τον ορθοπεδικό που αντιμετωπίζει την πάθηση. Ωστόσο και για αυτή την απόφαση πρέπει να σκεφτεί κανείς, ότι όταν ακολουθείται το είδος της κίνησης "βάδιση", οι κραδασμοί που δέχεται η σπονδυλική στήλη είναι χαμηλής τάσεως. Επίσης σε περιπτώσεις σκολίωσης πρέπει να ερωτάται ο ορθοπεδικός. Ίσως σε σοβαρές σκολιώσεις η Θεραπευτική Ιππασία αντενδείκνυται πλήρως. Σε ασθενείς με πάθηση του αίματος, θα πρέπει να αποφεύγεται, παρόλο που η πιθανότητα για εξωτερική αιμορραγία μέσω τραυμάτων είναι μικρή. Όμως οι εσωτερικές αιμορραγίες μέσω κτυπημάτων δεν αποκλείονται. Αντένδειξη αποτελούν και οι σοβαρές (συγγενείς ή επίκτητες) βλάβες της περιοχής της λεκάνης. Απόλυτη αντένδειξη τέλος, αποτελεί η αλλεργία στη σκόνη του ιπποδρόμου και των τριχών του αλόγου.
Εστιασμός στην Εγκεφαλική Παράλυση
Η θεραπευτική ιππασία εκτός από τη θετική επίδραση που ασκεί στην μάθηση και στην ψυχολογία των ατόμων, επενεργεί στις κλειδώσεις, στη σπονδυλική στήλη και στους μύες. Την πραγματική της επιρροή την ασκεί στο κεντρικό νευρικό σύστημα το οποίο υπηρετεί τις κινητικές λειτουργίες. Πιο συγκεκριμένα βοηθά στην ενεργή διατήρηση της σωστής τάσης κάθε μυός. Ο μυϊκός τόνος είναι η βάση για κάθε φυσιολογική συστολή των μυών, για κάθε οργανωμένη κίνηση. Δεν υπάρχει φυσιολογική λειτουργία των μυών χωρίς φυσιολογικό μυϊκό τόνο. Για τη διατήρησή του και τον τέλειο συντονισμό του τίθεται σε λειτουργία ένα πάρα πολύ πολύπλοκο και τέλειο σύστημα από κέντρα ελέγχου και νευρικές οδούς, τα οποία βρίσκονται κατά ένα μεγάλο μέρος στην παρεγκεφαλίδα. Αυτά τα κέντρα διευθύνουν την αυτόματη και ασυνείδητη λειτουργική έκβαση των κινήσεων και τη στάση του σώματος.
Αν όμως η λειτουργία αυτών των κέντρων ελέγχου έχει υποστεί βλάβη εξαιτίας μιας παιδικής εγκεφαλοπάθειας ή έχει τεθεί εντελώς εκτός λειτουργίας, τότε παρεκτρέπεται ο μυϊκός τόνος γιατί από την αρχή δημιουργούνται λανθασμένα κινητικά πρότυπα μέσα από μια λαθεμένη διανομή του μυϊκού τόνου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βλάπτεται και να παρενοχλείται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό η συνολική λειτουργία του μυϊκού συστήματος. Tότε έχουμε την εικόνα της εγκεφαλικής παράλυσης.
Η σύγχρονη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης ξεκινά από τη σκέψη ότι πρέπει κανείς να δίνει συνεχείς ερεθισμούς στο κεντρικό νευρικό σύστημα, οι οποίοι να αναχαιτίζουν τη λαθεμένη δραστηριότητα των αντανακλαστικών, όπως και των λαθεμένων προτύπων κίνησης, ενώ ταυτόχρονα να επαναφέρουν στο φυσιολογικό τον μυϊκό τόνο, όσο αυτό είναι δυνατό.
Η θεραπευτική ιππασία βοηθά στην ομαλοποίηση του μυϊκού τόνου. Όποιος έχει παρατηρήσει προσεκτικά ένα άλογο που προχωρεί και πολύ περισσότερο όποιος κάθεται επάνω, θα διαπιστώσει ότι η ράχη του αλόγου πραγματοποιεί εντελώς συγκεκριμένες ρυθμικές κινήσεις:
· ψηλά και χαμηλά δηλαδή πάνω και κάτω
· οριζοντίως, με την έννοια μιας εναλλασσόμενης επιτάχυνσης και επιβράδυνσης σε κάθε βήμα του αλόγου
· ταλαντώσεις προς τα αριστερά και δεξιά καθώς τα καπούλια του αλόγου σε κάθε βήμα χαμηλώνουν ελαφρά προς τα αριστερά και δεξιά.
Έτσι δημιουργείται μια καμπυλωτή κίνηση του κορμού του αλόγου.
Σε ένα άλογο μεσαίου μεγέθους αυτές οι ταλαντώσεις της ράχης γίνονται περίπου 90-110 φορές το λεπτό. Αυτή η συχνότητα εξαρτάται από τον προσωπικό τύπο κίνησης του αλόγου, όπως επίσης και από την ταχύτητα της βάδισής του. Όταν το άλογο είναι μικρόσωμο η συχνότητα των ταλαντώσεων είναι υψηλότερη.
Αυτές οι τρισδιάστατες ταλαντώσεις του κορμού του αλόγου μεταφέρονται στον αναβάτη με την αναπηρία ο οποίος είναι καθισμένος στη ράχη του. Προσλαμβάνονται από το σώμα του και μέσω της λεκάνης μεταφέρονται στον κορμό μέχρι τον αυχένα, την ωμική ζώνη και τα άκρα.
Η εργασία του εκπαιδευτή της θεραπευτικής ιππασίας είναι να επηρεάσει τον αναβάτη με τέτοιο τρόπο ώστε να αφεθεί στις ταλαντώσεις και να τις αφομοιώσει.
Πρέπει να αναφερθεί ακόμα μια άλλη σοβαρή διάσταση, της οποίας η σημασία για την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής ιππασίας δεν πρέπει να αγνοηθεί.
Οι παραπάνω αναφερόμενες τρισδιάστατες ταλαντώσεις του κορμού του αλόγου στη συγκεκριμένη κίνηση ²βάδιση" παρέχουν στον αναβάτη ένα τέτοιο πρότυπο κίνησης το οποίο είναι ανάλογο με το πρότυπο κίνησης της ανθρώπινης βάδισης.
Αυτό το πρότυπο περιέγραψε η μητέρα του εφήβου στην δουλειά με τον οποίο θα αναφερθώ σε αυτή την εργασία, όταν ερωτήθηκε: ‘Γιατί θέλετε να κάνει το παιδί σας θεραπευτική ιππασία’ και απάντησε: ‘Περπατάει με τα πόδια του αλόγου’.
Δεν έβλεπε λοιπόν το παιδί της και το άλογο (Μάρκος) σαν δυο ξεχωριστά όντα αλλά σαν μια ολότητα, ένα σύνολο που αλληλεπιδρά και περπατάει και μαθαίνει νέα πράγματα.
Αν παρατηρήσει κανείς τον τρόπο κίνησης των ισχίων, της λεκάνης, του κορμού, της ωμικής ζώνης και των βραχιόνων ενός ανθρώπου ο οποίος κάθεται εντελώς χαλαρά στο άλογο και τις συγκρίνει με τις κινήσεις ενός ανθρώπου ο οποίος βαδίζει δίπλα του, θα διαπιστώσει ότι ο τρόπος που κινούνται και οι δύο μοιάζει πάρα πολύ όπως φαίνεται και από το παρακάτω σκίτσο.
Με αυτόν τον τρόπο η Θεραπευτική Ιππασία δίνει τη δυνατότητα σε έναν άνθρωπο με εγκεφαλική παράλυση ή παραπληγία, να αποκτήσει εμπειρίες κίνησης που δεν παρέχονται από κάποια άλλη θεραπευτική μέθοδο.
Ακόμη μια παράμετρος πρέπει να τονιστεί, η οποία καθιστά τη θεραπευτική ιππασία διαφορετική από κάθε άλλη θεραπευτική μέθοδο: το ψυχολογικό κίνητρο που δίνεται από τον ζωντανό συνοδό ασκήσεων - το άλογο, στον άνθρωπο με αναπηρία. Το άλογο ως θεραπευτής έχει σε σχέση με τους ανθρώπους ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Δεν έχει προκαταλήψεις. Το άλογο δίνει τη δυνατότητα στα άτομα με αναπηρίες να νιώσουν ότι μπορούν να κάνουν ότι μπορούν και οι συνάνθρωποί τους.
Όπως είναι γνωστό το αποτέλεσμα κάθε θεραπευτικής μεθόδου εξαρτάται από τη συνεργασία του ενδιαφερόμενου, επομένως και από το κίνητρό του. Ιδιαίτερα από παιδιά και νέους με κινητικές αναπηρίες το άλογο περιγράφεται σαν ένας πολύτιμος φίλος, δάσκαλος και βοηθός σε ασκήσεις / προκλήσεις υψηλών απαιτήσεων μέσα από τις οποίες μαθαίνουν και διασκεδάζουν μαζί.
Το να βρίσκονται ψηλά, πάνω στη ράχη του αλόγου, σημαίνει για τους ανθρώπους με αναπηρίες μια διαφορετική αντίληψη του περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα αίσθημα αυτοπεποίθησης και χειραφέτησης εντελώς ιδιαίτερου χαρακτήρα και καθιστά δυνατές εντελώς καινούριες διαστάσεις στο χώρο των εμπειριών τους.
Το απόσπασμα μας παραχώρησε ευγενικά εκ μέρους της ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικής - Μη Κερδοσκοπικής Οργάνωσης) Πολίτροπο ο κύριος Δανιήλ Δανιλόπουλος. Πληροφορίες για τα προγράμματα Θεραπευτικής Ιππασίας της οργάνωσης μπορείτε να βρείτε στο (υπό κατασκευή), website: www.politropo.org/ridding_cure.html
horse.gr
0 Comments:
Post a Comment